تأثیر مادة شیمیایی پلی‌اکریل‌آمید بر تلفات خاک و نفوذ آب در خاک در روش آبیاری جویچه‌ای1

آبیاری جویچه­ای در اراضی کشاورزی با خاک قابل فرسایش و شیب زیاد باعث فرسایش و تلفات خاک از سطح جویچه­ها و ایجاد مسائلی از قبیل کاهش میزان نفوذ آب می‌شود. اخیراً محققان کاربرد مادة شیمیایی پلی اکریل آمید (PAM) را به صورت محلول در آب جهت کنترل فرسایش و تلفات خاک از جویچه­ها و افزایش نفوذ آب پیشنهاد کرده‌اند. به منظور بررسی اثر این ماده، آزمایشی با استفاده از آزمون فاکتوریل در طرح بلوک‌های تصادفی شامل سه جریان ورودی 6/0 ، 8/0 و 0/1 لیتر در ثانیه به جویچه و دو تیمار PAM  به ترتیب 5 پی‌پی‌ام،  10پی‌پی‌ام و تیمار شاهد با سه تکرار در زمینی بدون کشت از مزرعة تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران انجام گرفت. آزمایش­ها در خاک لومی سیلتی در جویچه­هایی به طول 140 و عرض 75/0 متر و با شیب طولی 1 درصد در دو نوبت آبیاری انجام شد که در آبیاری اول تیمار PAM اعمال و اثر آن بر میزان تلفات خاک از جویچه بررسی شد و در آبیاری دوم تیمار PAM اعمال نگردید و تنها تأثیر تیمار در آبیاری نوبت اول بر فرسایش و تلفات خاک از جویچه،  بررسی شد. تیمار 10پی‌پی‌ام اثر مطلوبی از نظر کنترل تلفات خاک و افزایش میزان نفوذ داشته است. در این آزمایش مشخص شد که افزودن PAM در آب آبیاری میزان تلفات خاک را از جویچه حدود 78 درصد کاهش و میزان کل نفوذ در جویچه را حدود 46 درصد نسبت به تیمار شاهد افزایش می­دهد. در آبیاری دوم بدون کاربرد تیمار PAM  میزان تلفات خاک از جویچه حدود 55 درصد نسبت به تیمار شاهد کاهش نشان می­دهد. نتایج تجزیة و تحلیل آماری تأثیر PAM را بر میزان نفوذ و تلفات خاک از جویچه نشان می­دهد به این ترتیب که ترکیب تیمار 10 پی‌پی‌ام و جریان ورودی 6/0 لیتر در ثانیه از لحاظ کاهش تلفات خاک از جویچه و ترکیب تیمار10 پی‌پی‌ام و جریان ورودی یک لیتر در ثانیه از لحاظ افزایش میزان نفوذ در سطح 5 درصد معنی­دار هستند.